د نړیوالو اختلافاتو حل او فصل

د نړیوالو اختلافاتو حل او فصل
ژباړه/ خوشحال آصفي
د جګړې په اړه د اختلافاتو حل او فصل له بیلابیلو لارو په ګټې اخیستنې سره کیږي. جګړه ممکن په څو لارو پای ومومي.
لومړی؛ د یو لوري د ماتیدلو او په مات شوي لوري د یو لړ قراردادونو د تحمیلوو په صورت کې.
دویم؛ په هغه صورت کې چې یو لوری جګړه عملې ونه ګڼي او ناچاره پرته له قید او شرط څخه تسلیم شي.
او بلاخره ممکنه ده چې اختلافات د دواړو لورو تر منځ د مذاکرې یا خبرو اترو له لارې او یا هم له نورو سوله ایزو لارو چارو څخه د کار اخیستو په صورت کې حل شي.
هغه اړینې لارې چارې چې نړیوال اختلافات حل او فصل کوي لاندې یاد شوي دي.
۱ــ ډيپلوماټیکه مذاکره یا خبرې اترې: هغه ډلې یا دولتونه چې په جګړه کې ښکیل دي؛ په دغه لارې سره جګړه د دواړو لورو د دولتونو د استازو تر منځ حل کوي. د یادونې وړ ده چې دا لاره د انعطاف او نرمښت د منلو لاره ده او یوه نرمه طر یقه ده. یاده لاره په داسې مهال ممکنه ده چې د اختلاف موارد او مسایل زیات اهمیت ونلري او ددواړو لورو تر منځ هیلې او انتظارات یو و بل ته نږدې وي.
۲ــ جمیله مساعي (ستونزو ته اوږه ورکول) په دغه لاره کې یو یا څو دولتونه په دوستانه بڼه د اختلاف د حل لپاره لاس په کار کیږي تر څو چې د دولتونو چې په جګړه بوخت دي یوه د حل لاره پیدا کړي. دولتي لاره چې د اختلافاتو د حل و فصل مسولیت په غاړه لري؛ زیاته لاسوهنه نه کوي بلکه د یوې وسیلې په توګه هڅه کوي چې د دواړو لورو تر منځ خبرې اترې بریالۍ شي او دواړه لوري هڅوي څو د خبرو اترو میز ته کینې.
۳ــ جوړجاړی (سازش): دا لاره چې یو نړیوال کمیسیون یې مسولیت په غاړه یو ډول ډله ایز وساطت دی چې دریم دولت په بې پرې بڼه د دوو ډلو تر منځ اختلافات څيړي او د حل لاره یې پیدا کوي.
۴ــ منځګړیتوب: په دغه لاره کې دریمګړی دولت مستقیما د اختلافاتو په حلولو کې لاسوهنه کوي او د اختلافاتو د حل په خاطر وړاندیزونه کوي.
۵ــ د پخلاینې نړیوال کمیسیون: معمولا ددغې کمیسیون جوړیدل د اختلافاتو له منځته راتګ وړاندې جوړیږي په دې معنا چې ممکنه ده دوه دولتونه د یو قرارداد پر اساس یو شي چې د اختلافاتو د رامنځته کیدو په صورت کې به له دغې کمیسیون نه ګټه پورته کوي.
۶ــ نړیوال څیړنیز کمیسیون: دا لاره چې د لومړي ځل لپاره د روسیې په وړاندیز په ۱۸۹۹ ز کال کې په (لاهه) کې د سولې په کمیسیون کې  مطرح شوه. لوري د یو ځانګړي توافق پر اساس؛ هغه کمیسیون ته چې د بې پرې ملیتونو نه جوړ دی؛ مسولیت ورکوي چې بحران او جګړې ته د پای ټکی کیږدي.
۷ــ د ملګرو ملتونو سازمان: لکه څرنګه چې د ملګرو ملتونو سازمان یوه اصلي دنده  په نړۍ کې د سولې ساتل دي؛ نو پر دې اساس دغه سازمان د خپلو بیلابیلو ارګانونو په وسیله له د امنیت شورا، عمومي مجمع او دبیر خونه کولای شي چې د سوله ایزو ډیپلوماټیکو لارو چارو ګټه پورته کړي او د دولتونو تر منځ اختلافات حل کړي.
۸ــ نړیوال قضاوت (داوري ، حکمیت): په دې لارې سره دواړه د اختلاف لوري خپله دعوه هغه قاضیانو ته سپاري؛ کوم چې په خپله یې ټاکي.
۹ــ نړیوال نیاو (عدالت): په دغه لاره کې دواړه لوري خپل اختلافات چې حقوقي بڼه لري؛ محکمې ته سپاري او د قضاوت او داورۍ پر خلاف د قاضیانو ټاکنه، د محکمې جوړول او د دعوې د حل لارې چارې ددواړو لورو د اختلافاتو او سلاحیتونو نه بهر دي.

نور ښکاره کړئ

ځواب دلته پرېږدئ

ستاسو برېښناليک به نه خپريږي. غوښتى ځایونه په نښه شوي *

Back to top button