در گرامیداشت از قافله سالارعلم و فرهنگ

در گرامیداشت از قافله سالارعلم و فرهنگ :
یازدهم قوس مصادف به چهاردهمین سالروز وفات یكی از بزرگترین دانشمندان قرن بیست و اوایل قرن جاری علامه پوهاند استاد رشاد فقید میباشد .
در احوالیكه افغانستان اماج ذهنیت تكفیری است و در مبارزه تاریخی علم و جهل رافعه زمان و دنیایی دون به نفع اربابان جهالت تغیر مینماید ، بسیار ضرور است تا به قافله سالاران علم ، معرفت و فرهنگ ارج بگذاریم و به معرفی انان به نسل جوان و دوران ساز افغانستان كوشا باشیم .
علامه رشاد این پیر خرد ، خردورز و عقل گرا در حدود هفتاد سال كار مستدام در عرصه تدقیق و پژوهش و كار در موسسات تحقیقی و بمثابه استاد پوهنتون كابل ، بطور مستقیم و غیر مستقیم بخش وسیع اعل علم و فرهنگ افتخار شاگردی شانرا داشته و از دانش او بهره ور شده اند .
پوهاند رشاد به تعبیر قدما ” بحرالعلوم ” بود :
زبان شناس ، زبان دان ، تاریخ شناس و تاریخ نگار ، ادبیات شناس و ادیب ، فرهنگ شناس و استاد مسلم علم عروض با دست بالا در بدیع و بیان ، تبحر در فقه و عرفان اسلامی و وارد در فلسفه و علوم سیاسی .
در تمام عرصه های فوق به لسانهای دری ، پشتو ، عربی ، انگلیسی ، سانسیگریت ، هندی ، اردو و روسی مطالعه ، پژوهش و اثار دارد و استاد فقید با لسانهای تركی و جاپانی نیز بلدیت داشت .
بقول مورخ پویا و كاندید اكادیمیسین سیستانی كه با علامه فقید در اكادمی علوم همكار بود :
” … یکى از شخصیت هاى بزرگ علمى -فرهنگى کشور ، اکادمیسین پوهاند عبدالشکور رشاد ، عالم ، محقق ، نویسنده شاعر، تاریخ شناس ، زبانشناس، جامعه شناس و سیاست شناس افغانستان در قرن بیستم واوایل قرن بیست ویکم است. این شخصیت والاى فرهنگى که جوانان ما تا کنون کمتر شناخت درستى از وى دارند واقعّا مجموعه اى از علوم و دانشهاى مختلف زمان خود بودکه با داشتن حافظه قوى و استعداد فراگیرى در رشته هاى مختلف علوم نبوغ شگفت . ”
استاد رشاد فقید در (٢٣ ) عقرب ( ١٣٠٠ هجری – شمسی ) در شهر قندهار متولد و در ایام كه هنوز طفولیت و قبل از دهسالگی قرانكریم ، بوستان ، گلستان و دیوان حافظ را در فامیل و از پدر اموخت .
حشرو نشر با شعر و ادبیات قریحه شعری او را پرورش داد و در ( ١٣ ) سالگی اولین شعر را سرود و در هفده سالگی مضامین و شعر او در جریده طلوع افغان و در قندهار نشر گردید .
زنده یاد استاد رشاد در ( ١٩٤٨ م ) به مقصد فراگیری لسانها و تدقیق و تحقیق روانه هندوستان گردید و در پهلوی فراگیری لسانها و كار گسترده پژوهشی ، اثر معروف ” لودی پشتانه ” در ( ٤٢٥ ) صفحه را در انجا تألیف نمود .
استاد فقید در سال ( ١٩٦١ م ) غرض تدقیق و تدریس به انستیتوت شرق شناسی لیننگراد ( پطرزبورگ ) كنونی رفت و بمدت دونیم سال بكار سترگ علمی پرداخت . به بیان جناب پوهاند یمین اكادیمیسین رشاد با اصول علمی و مدرن زبان شناسی و تیوری های معاصر و مدرن درین عرصه معرفت گسترده حاصل و اثار ارزشمند را در زمینه تدقیق ، نقد و تألیف نمود .
رشاد فقید طی سالها كار در پشتو تولنه وقت و بحیث استاد و امر دیپارتمنت زبان پشتو پوهنتون كابل علم عروض و بدیع و بیان را بشاگردان و علاقمندان معرفی و كتاب پرارزش ( پشتو نظم عروضی سیستم ) را بنشر رساند و در سال ( ١٩٧٤ م ) از تیزس علمی خود بخاطر دریافت رتبه عالی و علمی پوهاند دفاع نمود .
پژوهشگر پركار كاندیداكادیمیسین زنده یاد صدیق روحی به ارتباط مقام والای علمی استاد رشاد نوشته بود :
” پوهاند رشاد په تاریخ، ادبپوهنه او لغت پوهنه كی د تبحر درلودلو له امله د روښانفكرانو له خوا د”فاضل استاد” لقب گټلى دى . د ده د معلوماتو پراختیا او قوی حافظه اورېدونكى په حیرت كی اچوی. فاضل استاد په اوسنی وخت كی د پښتو او پاړسی ادب د كلاسیكو متونو د مشكلاتو د حل كولو له پاره یوه مهمه مرجع گڼل كیږی. استاد رشاد نه یوازی د خپل علمی تبحر له كبله، بلكی د تقوى او د نفس د مناعت په درلودلو سره د پوهانو او روښانفكره قشر په منځ كی خاص محبوبیت گټلى دى .”
علامه فقید از وطندوستان واقعی ، شخصیت ازاد اندیش و دیموكرات ریفورمیست بود . بقول خود او :
” وطن را هركس دوست دارد و اما برای من إیمان من است .”
نوشته زیاد نشر یافته و بدون نشر در احوال ناهنجار اجتماعی و سیاسی وطن و مردم نوشته است و با جمع بزرگان ان روزگار همانند علامه حبیبی ، خادم ، انگار ، الفت ، مجروح و … عضویت ” ویش زلمیان ” را داشت و تا اخیر عمر به اندیشه ان حزب تعلق خاطر داشت و بدان افتخار میكرد و چنانچه در دوره تسلط طالبان و در یك جلسه رسمی گفته بود :
” زه ویش زلمی یم او أوسم ، دا گوند دی چه په افغانستان كی د لومری حل لپاره د دیموكراسی ژغ پورته كرل ”
در سال ( ١٩٥١ م ) از نام این حزب بحیث وكیل شهر قندهار انتخاب گردید ، كه با مخالفت دولت مواجه و از حق وكالت محروم گردید.
از استاد رشاد فقید شش فرزند با تحصیلات عالی باقی مانده است و پسرش داكترطارق رشاد با شعر و ادبیات حشر و نشر دارد و فرخنده خواهد بود تا به همت این عزیزان اثار چاپ ناشده استاد و از جمله اثر ذیقیمت قاموس ادبی در شش جلد و ( ٣٥٠٠ ) صفحه و معرفی دو صد مستشرق دارایی اثار در مورد لسانهای دری و پشتو ، اقبال نشر یابد .
استاد سالهای اخیر زندگی را با نگرانی نسبت احوال ناهنجار وطن با حسرت و عسرت سپری و درد دل را در إشعار پرسوز بازتاب میداد و دریغا این سرمایه عظیم علمی و معنوی در یازدهم قوس ( ١٣٨٣ هجری – شمسی ) جهان فانی را وداع و به جاودانگی پیوست .
روانش را شاد و نام سترگش جاودان باد