په ماشومانو باندې د جنګ اغېزې:
د ماشومانو غبرګونونه د انکشافي اورګانيزم له لارې منځګړیتوب کیږي, چې د فزیکي ، ادراکي ، احساساتو ، او ټولنیز پلوه وده کوي, کوم چې معمولاً په کورني سیسټم کې ژوند کوي. ماشوم لاهم د جلا کیدو او انفرادیت مسلو سره مبارزه کوي ، د ځان او نورو تعریف شوي پرمختګونه ، د داخلي او خارجي دواړو فشارونو سره د مقابلې لپاره د تطابق میکانیزمونه کاروي. د ماشوم په وده باندې په جنګ پورې اړوند فشارونو ته د رسیدو اختصاصي اغیزې خورا نیږدې دي او د شخصیت په جوړښتونو, تشخیص او استحکام باندې اغیزه کوي. ماشومان اکثراً په بشپړ ډول د وضعیت په شدت نه پوهیږي. د مثال په توګه د دوهم نړیوال جنګ په جریان کې د المان لخوا په لندن د هوایي برید په جریان کې ، یو ماشوم چې د هغې مور لخوا د ځمکې سطحې ته پناه وړې وه ، په استوګنځي کې د کیسو دې کتاب د لوستلو په حال کې و, چې بمبارد پېښه وشوه, چې د ماشوم په عصابو باندې یې بده اغیزه وکړه او ژوند یې له رواني مشکلاتو نه ډک شو. ماشومان د جګړې په اړه ډیرې غلط فهمۍ رامنځته کوي. ډیری هغه ټکي چې موږ یې پیژنو د ماشومانو لپاره څرګند ندي. ډیری ماشومانو ته ، “کور” یو داسې ځای دی, چېرې چې ټول ماشومان بیرته راستنیدو ته هوډمن دي. جنګ د هغه دورې نښه ده, چې له مخې یې ماشومان باید له مور او پلار څخه جلا شي. کله چې یو ماشوم د جنګ په جریان کې ویریږي ، نو دا معمولا د میندو او پلرونو ، چې ډیری یې د مور لخوا ویرول کیږي. دوی د خپلو اولادونو د ډارولو لپاره هوايي بریدونه, جنګ, ځنګلي حیوانات, پولیس, او طبیعي آفتونه لکه زلزله, تندر خپل د ډارولو لومړني لیست ته اضافه کوي, چې دا د ماشوم په ذهن باندې ډيره بده اغېزه لري او باید میندې له دې ډول کړنو څخه ځانونه وساتي.
ځوان ماشوم د لویانو لپاره د پوهولو وړتیاوې نلري. دوی په ندرت سره د مشکلو تجربو په اړه د خبرې کولو توان لري. د دې توان نلري, چې خپلې داخلي شخړې او احساسات کلمو ته واړوي. دوی په تکراري ډول په بیا عمل کول ، مداخله کونکي لیدیز عکسونه ، صدمه, ځانګړې ویره تیریدونکي او منظم فعالیتونه ، او نورو چلندیزو حالتونو کې څرګند شوي. یو شمیر لیکوالانو یادونه کړې, چې جګړه کوچنیو ماشومانو ته زیاته صدمه رسوي نظر هغو ماشومانو ته چې عمر خوړلي دي. د کوچني ماشوم رواني غبرګون د مور او پلار غبرګون سره حساسیت لري, ځکه چې دوی په خپلواکه توګه د خطرونو ارزولو لپاره لږ ادراکي وړتیا لري. هغه ماشومان چې په عموم کې د جګړې سره مخ شوي نه دي ، یعنی دوی په جنګي شرایطو کې نه دي زیږیدلي ، دوی ته په جنګي شرایطو کې مبارزه کول خورا سخته ده. په داسې حال کې چې هغه کسان چې په جنګ ځپلو سیمو کې زیږیدلي له ذهني پلوه سخت او په وده کې کمزوري دي.
د جګړې پایله دا ده, چې ډیر خلک کډوال کوي, چې له خپلو اصلي استوګن ځایونو څخه لرې شي. ډیری وختونه ماشومان د بېلابېلو دلیلونو له مخې له خپلو والدینو څخه جلا کیږي ، لکه پلار یې په اردو کې دندې ته ځي. په جګړه کې د والدینو مړینه د ماشوم په رواني حالت باندې ډيره بده اغېزه لري. جدا کول د ماشوم لومړني احساساتي اړیکې له پامه غورځوي. له څېړنو څخه معلومه شوې ده, چې ماشومان د خپل پلار په پرتله د مور د نشتوالي له امله ډیر حرکت کوي. د مثال په توګه: بیریل څلور کلن وو هغه په داسې ځای کې ناست و, چیرې چې مور یې د څو ورځو لپاره هغه پریښی وو ، ده د خوړو ، غږیدو او لوبو کولو څخه یې ډډه کړې وه, دی داسې مخته شو لکه د اتومات مین په څیر باید شاوخوا حرکت وکړي. که مور او پلار مړ شي ، نو ماشوم اکثراً د مړینې دې اهمیت په اړه په سم ډول نه پوهیږي.
جنګ یوازې هغه څه دی, چې د ماشوم په ژوند باندې هر اړخیز بد تاثیر لري نو راځﺉ د خپلو ماشومانو لپاره یوه له سولې او آرامۍ ډکه فضا رامنځته کړو, تر څو مو ماشومان ښه وده وکړي او په صحت روغ پاتې شي. آرامه فضأ د ژوند لپاره هر څه آماده کوي.
پای
فضل الحق نوری وردګ
پدې اړه بحث post