د اعلیحضرت غازي امان الله خان د دورې یو شمېر پرمختیایي کارونه!

لومړی اساسي قانون یې جوړ کړ،
لومړی ځل لپاره تذکره وویشل شوه،
د کورني تولید د تقویې قانون شو،
د ځمکو لپاره نغدي مالیاتو وټاکل شول،
د څارویو د مالیاتو لپاره د محصول مورسی قانون جوړ شو
د مالي ادارو د تنظیم لپاره د اصول دفتري ښوونځی جوړ شو
د کرنې د مامورینو او مالیاتو د ترلاسه کولو قانون جوړ شو
د اداري مامورینو او حاکمانو قانون جوړول
د دولتي املاکو د خرڅون قانون جوړول
دټولو داخلي ګمرکات له منځه وړل
سوداګریزو معاملاتو لپاره د شرعي محکمې جوړول
تر لومړني ښوونځي پورې د زده کړو جبري کول
د لومړي ځل لپاره بانکنوټونه چاپ شول
دبريښنا توليد ته پراخیتیا ورکړل شوه
د چاپ مطبعې رامینځته شوې
دسمنټو صنعت تولید پراختیا
د بورې تولید
د ګوګړو تولید
د کاغذ جوړول
د ښيښې جوړول
د غوړ ايستلو صنعت
دمېوو د کنسروا کولو
د صنعت د تشویق قانون تصویب
د تقاعد قانون تصویب
خصوصي مالکیت تثبیت شو
تجارتي شرکتونه جوړ شول
د دوا جوړونې شرکت
افغان اتحاد، افغان ملګری قمر او جرمنی ضیا تاسیس شول .
دولت شرکت امانیه او شرکت ثمر جوړ کړل
د سپينو بارتو د تولید فابریکه جوړه کړي
د تلګراف او تیلفون د لاینونو تمدید د مرکز او ولایتونو ترمنځ په پغمان،ننګرهار او کندهار کې د برق سټیشونه تر لاس لاندې ول
د چرم جوړونې کارخانه
د ګوګړو کارخانو ته د بريښنا انرژي ورکړل شوه
د موټرو د ترمیم کارخانه پرزې جوړونې ،
صابون فابریکو جوړول
عطریات ،جوړول
د نجاري فابریکې جوړل
د یخ جوړونې پنبې او د غوړو ویستل په کندهار ،مزار شریف او هرات کې جوړې
قند جوړونې فابریکې جوړول
نخي او جیم نساجي فابریکې
،ټنی جوړه ونې فابریکې جوړول
،د میوو د ساتنې لپاره ځایونه جوړول
د پنیر او کوچو فابریکې جوړول
کوچو جوړه ونې
،اوبو ویستل او خاکي تیل ویستل
غازي بند جوړول
د غزني سراج بند جوړول
د څمکنویو اوبه تړل
په همدې ډول د بدخشان د لاجوردو،د هرات نفتو او د اوسپني د ویلی کیدو کارخان د کانونو پرختیا د اوسپني،سکرو ډبره، ،سرب،ابرک تباشیر،مرمر او یو شمیرنو قرار دادونه وروستي شوي ول .
او د دولت د کارمندانو باید له کورنیو تولیداتو ګټه پورته کړی وای .
د تلګراف له لارې له ولایتونو او نړۍ سره ونښلول شوه
په لومړی ځل د اورګاډي لیکه جوړه ول
د نویو لارو جوړول
د پخوانیو لارو بیا ودانول
پلونو جوړول
لومړي ځل د ملکي هوايي چلند اداره رامینځته کول
د پوستي چوپړتیاوو سمول
د کابل او سترو ولايتونو سره د هوايې چلند ټينگول او د کابل او باندنيو هيوادونو لکه ترکيې، ايران، هند، شوروي او نورو سره د هوايي پوستي د ليکو ټينگولو ته يې د خپلو اقتصادي او پراختيايي پروگرامونو په سر کې ځاې ورکړ.
د هېواد هوايي ځواک جوړول
د رسینو لومړنی قانون تصویب
د ښځو د خوندیتوب قوانین جوړه ول
د انجنو لپاره د ښووځنیو او مدرسو جوړه ول
د ښځو د خپلواکی او حقوقو ته پاملرنه
دولت جوړونې او د اقتصاد عصري کیدل
د مالیاتو راټولول د پيسو په بڼه
ماليې ریفورم رامینځته کول
د ملي شورا جوړه ول
په نظامي او ملکي برخو کې اصلاحات
د ټلګراف د نړیوالې ادارې غړیتوب اخیستل
د لومړی ولسي جریدې خپریدل د اتحاد مشرقي له خوار
په کال 1306 ه ش کې د راډیو فعالول
1920 زیږدیز کې ملي کتابتون جوړول
د ښځو لومړنې جریده جوړول د ارشاد النسوان په نامه
طلوع افغان ورځپاڼه جوړیدل .
په لومړي ځل د بودجې تصویب
د سپورټ لومړني خپرول
د پښتو مرکې ادبې ټولنه جوړول
د مانیه ښوونځی تاسیس
د انیس جریدې تاسیس
د طبابت لومړی قانون تصویب
د ملي شورا لپاره د قانون جوړیدل
افغان زده کړیالان بهر ته د زده کړو لپاره لیږد
په لومړي ځل د میرمنو ګډون د پغمان په لویه جرګه کې .
په ټول هېواد کې 322 ښووځیو جوړیدل
په ټول هېواد کې 244 کیلومتره سړک پوښ شو
391 ډوله کانونو کشفول
افغانستان د پوسټ د نړيوالې ټولنې غړ شو
په ښوونځنیو کې د شاګردانو د نه حاضریدو کبله پينځه افغانۍ جریمه کول
اتفاق اسلام په هرات کې اخبار جوړ کړو
په شمال کې د بیدار په نوم اخبار رامینځته شو
اتحاد اسلام اخبارپه مزار شریف کې رامینځته کړو
اتحاد بغلان اخبار
اتحاد خان اباد اخبار
ستاره افغان اخبار
حقیقت په نوم اخبار
انيس اخبار
امان افغان خپرول
د انسانانو خرڅول منع اعلان شول
بیګار بند شو چې ځينو قومونو ترلاسه کول
اضافي مالیات یې منع کړل
جنسي مالیات په پولي مالیاتو واوښتل
د قبایلي خانونو،درباریانو او د شاهي کورنۍ لیرې خپلوانو معاشات او امتیازات یې لغوه کړل
اهل هندو افغانانو ته د ښوونځینو جوړه ول
په بهر کې افغانۍ تولیداتو ته بازار پيدا کول
توپک پريږدئ او د ليکلو لپاره قلم راواخلئ په دې پوهه شئ ،چې يو بې تعليمه ولس هېڅکله مخکې نه شي تللى او په رښتيا خپلواک کېداى نه شي” د غازي بابا خبرې وې چې افغان ملت ته یې کولای .
زه ځان او خپل هېواد له کورني او بهرني پلوه په بشپړه توګه خپلواک اعلانوم، تر دې وروسته به زما ملک دنړۍ دنورو ملکونو په څېر خپلواک وي او دنړۍ هيڅ يو طاقت نشي کولاى چې ديو ويښته په کچه هم دافغانستان په کورنيو چارو کې لاسوهنه وکړي او که په دا ډول اقدام لاس پورې کړي ،نو سربه يې په دې توره له تنې جلا کړم(دبرتانيا داستازي اشاره هغه تورې ته وه چې امان الله خان دا مهال له تيکې راويستلې وه. تر دې وينا وروسته اميرامان الله خان په مجلس کې ناست دبرتانيا استازي ته وويل: .ته پوه شوې او هغه هم ورته دسرپه خوځولو وويل چې هو پوه شوم.
غازي بابا په ۱۲۹۸ کال د اسد د میاشتې په ۲۸مه خپل هیواد خپلواک اعلان کړ،
او بالاخره غازي بابا په کال ۱۹۵۹ میلادي کال کې نارغ او په کال ۱۹۶۰ د اپریل په میاشت کې روح حق ته وسپاره .
روح يې ښاد او یاد تل ژوندی.

محمد داود نیازی